Θυμάμαι μία αφίσα που έκανε σύγκριση των αλλαγών τα τελευταία εκατό χρόνια στην αυτοκινητοβιομηχανία και την εκπαίδευση. Η αυτοκινητοβιομηχανία άλλαξε ραγδαία σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με αυτήν. Αντίθετα η εκπαίδευση δεν έχει εξελιχθεί τόσο πολύ, γεγονός που έχει δημιουργήσει μια απόσταση μεταξύ εκπαίδευσης και κοινωνίας.
Το υπάρχον μοντέλο της εκπαίδευση στηρίζεται στην έννοια του καθηγητή αυθεντία που έρχεται να μεταφέρει τη γνώση στους μαθητές – φοιτητές του. Οι εργασίες που καλούνται να εκπονήσουν οι εκπαιδευόμενοι πολλές φορές δεν αντικατοπτρίζουν τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα, με αποτέλεσμα να τις διεκπεραιώνουν προκειμένου να περάσουν στο μάθημα. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι θέτονται από τον καθηγητή και κατ’ επέκταση από το εκπαιδευτικό σύστημα και όχι από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο. Γνωρίζουμε όμως όλοι πως αφιερωνόμαστε κυρίως στις περιπτώσεις που θέτουμε εμείς τους στόχους μας γενικά και ειδικά τους εκπαιδευτικούς στόχους.
Ένα μοντέλο εκπαίδευσης που στηρίζεται όχι στην αυθεντία, αλλά στην αναζήτηση της γνώσης βάσει των πραγματικών ενδιαφερόντων των εκπαιδευόμενων έχει κινήσει το ενδιαφέρον της εκπαιδευτικής κοινότητας. Παρόμοιο μοντέλο εκπαίδευσης ακολουθούν οι συνεργατικοί χώροι hackerspaces. Είναι κοινότητες από άτομα με κοινά ενδιαφέροντα που τα ενώνει η θέληση για την αναζήτηση της γνώσης. Χρησιμοποιούν ένα πραγματικό χώρο που αναλαμβάνουν και τα έξοδα λειτουργίας τους και κάθε φορά που κάποιο μέλος ενδιαφέρεται να ερευνήσει κάτι, μέλη από τον εσωτερικό πυρήνα, αλλά και εκτός αυτού είναι συνήθως αρωγοί στην προσπάθειά του που στην πορεία γίνεται κοινή. Το ανοικτό μοντέλο λειτουργίας τους, τους φέρνει κοντά στο ανοικτό λογισμικό (open software, linux), ανοικτό υλισμικό (open hardware όπως arduino). Συνηθισμένες ενασχολήσεις είναι το 3d printing, αυτοματισμοί, δικτυακές υπηρεσίες αλλά και food hacking όπως για παράδειγμα η παραγωγή μπύρας, ή ο,τιδήποτε ενδιαφέρει κάποιο μέλος.
Καθώς η γνώση είναι αποτελεσματικότερη όταν ο μαθητευόμενος θέτει ο ίδιος τους στόχους του, λειτουργεί ως ο παραγωγός της γνώσης του, το εκπαιδευτικό μοντέλο που χρησιμοποιούν τα hackerspaces είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό και έχει κινήσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας για αξιοποίησή του στα πανεπιστήμια.
Παναγιώτης Πάνος