του Ευθύμη Κουτσούκη (Mr EX)
«Το ήθος και η αλήθεια πρέπει να συνοδεύουν τον ηθοποιό στη σκηνή. Απεχθάνομαι την αλαζονεία και αγαπώ τη σεμνότητα». Με τις παραπάνω φράσεις έκλεισε η συνέντευξη στον «ΕΞαρχειώτη» της πολυπράγμονος καλλιτεχνικής μορφής, που ακούει στο όνομα Γιώργος Αρμένης. Θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός, ένας ευγενέστατος άνθρωπος με το χάρισμα της μετάδοσης ενός συναισθήματος ηρεμίας και αρμονίας, που πηγάζει από τον καθαρό τόνο της φωνής του και τη στιβαρότητα του λόγου του. Ως ένας εκ των… ιερέων του θεατρικού χώρου για περισσότερα από 45 έτη, μας φιλοξένησε στο «ναό» του, στο Νέο Ελληνικό Θέατρο Γιώργου Αρμένη, επί της οδού Σπυρίδωνος Τρικούπη, στα Εξάρχεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει ερμηνεύσει πολλά κλασικά και σύγχρονα έργα, ενώ δίδαξε για σειρά ετών αυτοσχεδιασμό και υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Μεταξύ άλλων, ο κ. Αρμένης είπε στον «ΕΞ» τα εξής:
To βιογραφικό σας είναι ιδιαιτέρως πλούσιο και εντυπωσιακό. Ωστόσο, θα μπορούσατε να κάνετε μια σύνοψη της προσωπικής-επαγγελματικής πορείας σας μέσα σε 70-80 λέξεις;
-Από το 1967 που είμαι στο θέατρο είναι η πιο δύσκολη ερώτηση που μου έχουν κάνει. Είμαι ένας άνθρωπος με συνέπεια. Αυτό που έμαθα, αυτό που έχτισα με κόπο και δημιούργησα σαν άνθρωπος, πάνω απ’ όλα, σαν πατέρας και μετά σαν καλλιτέχνης, αλλά και σαν ένα πρόσωπο που κινείται σε μια γειτονιά σαν τα Εξάρχεια, είναι να κρατώ μια στάση που μου τη δίδαξε το θέατρο, ο δάσκαλός μου ο Κουν, ένα ήθος, που με βοηθά να μην έχω κακίες και μικρότητες.
Ποιους θεωρείτε τους πιο σημαντικούς «σταθμούς» στο μακρύ καλλιτεχνικό σας… ταξίδι, ή αλλιώς στην καριέρα σας;
-Γεννήθηκα στα Γιάννενα, σε ένα χωριό, μετά κατέβηκα στην Αθήνα, πέρασα πάρα πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια, δεν είχα πατέρα, μπήκα σε πολλούς χώρους κι έκανα πολλές δουλείες, από τις οποίες καμία δε με ικανοποιούσε. Ο μεγάλος σταθμός ήταν ο Κάρολος Κουν, γύρω στα 23 μου, όταν κι ένιωσα ότι ξαναγεννήθηκα. Όσον αφορά στις δουλείες, με τις οποίες είχα ασχοληθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή, αποτέλεσαν υλικό για τη μετέπειτα πορεία μου. Επίσης, μέσω του Θεάτρου Τέχνης, γνώρισα μεγάλες προσωπικότητες, όπως τον Γιώργο Τσαρούχη, τον Γιάννη Μόραλη, τον Γκίκα Χατζηκυριάκο κι άλλους, που καθόρισαν το είναι μου. Μου άρεσε να ακούω και να μαθαίνω. Στη συνέχεια μπορούσα να μιλήσω μέσα από τη δουλεία μου, τους ρόλους μου κ.τ.λ. Άλλοι σταθμοί στη ζωή μου είναι γενικότερα το θέατρο, τα διαβάσματά μου, οι φίλοι που γνώρισα και φυσικά ο γιος μου, ο οποίος έχει ήδη ανεβάσει ένα έργο. Αφού αποφοίτησε από το Πάντειο πανεπιστήμιο, σκοπεύει να κάνει ένα μεταπτυχιακό, ενώ στα άμεσα πλάνα του είναι και οι σπουδές σκηνοθεσίας στο εξωτερικό.
Ως «πανεπιστήμων» του θεάτρου, καθώς είστε σκηνοθέτης θεατρικός συγγραφέας και ηθοποιός, αισθάνεστε γεμάτος απ’ όσα έχετε κάνει μέχρι στιγμής; Παράλληλα, ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
-Αισθάνομαι χορτασμένος από το θέατρο κι εύχομαι στους μαθητές μου, αλλά και σε όλα τα παιδιά που ασχολούνται με αυτό να έχουν την τύχη μου, αν και… μάτωσα για ό,τι κατάφερα. Στερήθηκα κι απαρνήθηκα πάρα πολλά πράγματα. Θέλει έναν κόπο κι ένα πιστεύω, κανείς δε σου χαρίζεται. Όνειρό μου πριν κλείσω τα μάτια μου είναι να δω την Ελλάδα να ορθοποδεί. Δεν ξέρω τι θα κάνουν, ας κόψουν το λαιμό τους, έχω δει όλα τα πολιτικά «μαγαζάκια», την πορεία τους, ποτέ δεν εντάχθηκα κάπου, με ενδιέφερε το θέατρο πάνω από όλα. Κάτι πρέπει να κάνουν πάντως όλοι οι υπεύθυνοι κύριοι, με τη δική μας τη βοήθεια βέβαια, για τη χώρα μας, προκειμένου να φύγει αυτή η απαίσια μαύρη κουρτίνα που έβαλαν, μπροστά στα μάτια μας, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να δούμε μακριά και να ονειρευτούμε.
Ηθοποιία, συγγραφικό έργο, σκηνοθεσία. Τι απ’ όλα σας εκφράζει περισσότερο; Ποια η πραγματικότητα του εν λόγω χώρου για εσάς;
-Όλα είναι θέατρο, το ένα συμπληρώνει το άλλο. Αυτό λέω και στους μαθητές μου. Οι νέοι στο χώρο πρέπει να καταλάβουν ότι αρχικά είναι απαραίτητο να «πατήσουν» καλά στα πόδια τους, να μάθουν και να νιώσουν τι σημαίνει θέατρο, να καλλιεργήσουν τον πνευματικό τους κόσμο, να απαρνηθούν πράγματα σε πρώτο στάδιο και η ζωή θα τους οδηγήσει ακολούθως σ’ αυτό που θα κάνουν. Ο δρόμος είναι δύσκολος πάντως. Αναφερόμενος σ’ εμένα, λόγου χάρη, έχω ένα μικρό θέατρο, το άφησα για δύο χρόνια και τώρα με ζητάει πίσω. Πήγα να δουλέψω σε εμπορικά, απρόσωπα θέατρα, στα οποία σε πληρώνουν όποτε θέλουν, έχουν βγει μπαταξήδες στην επιφάνεια. Αισθάνομαι ότι κάποιος με φτύνει, με ποδοπατά και με χλευάζει. Γι’ αυτό το λόγο, φέτος ξεκινάω μια μεγάλη παραγωγή, τολμηρή, μια λαϊκή επιθεώρηση, με τα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή. Ελπίζω με αυτή την κίνηση να γίνει κάτι, διαφορετικά μπορεί να βρεθώ σε κάποια φυλακή μαζί με άλλους… Δεν ξέρω τι άλλο να κάνω. Θα ήθελα να κλείσω, να γράψω κάποια πράγματα, αλλά δυστυχώς δε με αφήνει η εποχή. Τρέχουν δάνεια από τράπεζες, όπως για όλους μας…
Τι είναι αυτό που έχετε αφήσει ήδη ή θα θέλατε να αφήσετε ως κληρονομιά-παρακαταθήκη σας για το θέατρο;
-Ό,τι μπορώ να αφήσω έχει σχέση με τη διδαχή, δηλαδή να μπορέσω να δώσω ένα… βαλιτσάκι με «εργαλεία» στους μαθητές μου, ώστε να διαμορφώσουν το δικό τους θέατρο, τη δική τους οπτική. Κατά τα άλλα, στην εποχή μας δυστυχώς η μνήμη έχει πολύ κοντά «ποδάρια», όλοι ξεχνούν εύκολα, ακόμη και μεγάλες προσωπικότητες ή σημαντικά έργα του παρελθόντος…
Μιλήστε μου για τα Εξάρχεια, σε συνάρτηση με το θέατρό σας. Θα αποκαλούσατε τη γειτονιά μας «λίκνο» του πολιτισμού και γενικότερα πώς θα… φωτογραφίζατε την περιοχή μας;
-Το θέατρό μου «ζει» μέσα στα Εξάρχεια, όπου είμαι από το 1967. Είμαι Εξαρχειώτης πλέον και είναι τιμή μου, όπως είναι τιμή μου που είμαι Ηπειρώτης. Η συνοικία μας είναι η… καρδιά της Αθήνας. Θυμάμαι παλαιότερα καθόμαστε στην πλατεία και κάναμε υπέροχες καλλιτεχνικές, πολιτικές και κοινωνικές συζητήσεις, όλοι μια παρέα. Τώρα, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που δε μ’ αρέσουν, όπως τα ναρκωτικά, η έλλειψη σεβασμού, διάφορες φασαρίες και καταστροφές που προκαλούνται, οι «μαφίες», τις οποίες δε γνωρίζω κ.α. Χρησιμοποιούν συχνά τη λέξη «άβατο» για τα Εξάρχεια. Πολύ ωραία, ας μας αφήσουν αυτόνομους λοιπόν να πάρουμε πίσω το πάρκο μας, το λόφο του Στρέφη, να «καθαρίσουμε» την περιοχή μας. Τα Εξάρχεια αποτελούνται από νοικοκυραίους, που έχουν μια σκέψη ιδιαίτερη, ακριβώς γιατί ζουν εδώ και τα αγαπούν. Δεν είναι άνθρωποι «τυχαίοι». Οι «τυχαίοι» είναι αυτοί που… βρωμίζουν, που έρχονται από αλλού. Δεν υπάρχουν καλλιτεχνικές μορφές, επιστήμονες, ακόμα και πρόσωπα της πολιτικής που να μην έχουν γαλουχηθεί από τα Εξάρχεια. Είναι μια υπέροχη… κολυμβήθρα, από την οποία περάσαμε όλοι, «αγιαστήκαμε» μέσω αυτής. Πάντα είμαι καχύποπτος με την εκτελεστική εξουσία. Βλέπουν ότι τα Εξάρχεια είναι ένα ζωντανό «κύτταρο» και ρίχνουν μέσα ανθρώπους άσχετους, για να το μολύνουν. Είναι το κέντρο της Αθήνας, μοναδική περιοχή που έχει τη δική της «ταυτότητα» και δεν επιτρέπεται με αφορμή το «άβατο», όπως το παρουσιάζουν τα ΜΜΕ, αλλά και άνθρωποι που εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς, να τρομάζουν τον κόσμο και π.χ. να… αποκλείουν το θέατρό μου των περίπου 100 θέσεων. Το θέατρο ζει από τον μικροαστό, τον οικογενειάρχη, ο κόσμος φοβάται να έρθει… Ακόμα και οι «εξουσιαστές» είχαν περάσει από τα Εξάρχεια, που παραμένουν ακόμα σημείο συνάντησης, και τώρα είναι σαν να θέλουν να αποπατήσουν το μέρος, όπου κι εκείνοι γαλουχήθηκαν. Πολεμούν τη γειτονιά μας, υπάρχουν συμφέροντα, θα μπορούσαν να εξυγιάνουν τα Εξάρχεια, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ποια η δυναμική του θεάτρου κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που διανύουμε; Τι ευεργετικό μπορούμε να περιμένουμε από αυτό;
-Περίπου το 90% των ηθοποιών είναι άνεργοι. Πολλοί από τους υπόλοιπους, αν κι εργάζονται, δεν πληρώνονται. Σ’ αυτούς ανήκω κι εγώ. Το θέατρο έχει περάσει από περιόδους πολέμου κι έχει αντέξει. Η διαφορά είναι ότι τώρα δε γνωρίζουμε τον εχθρό. Δεν υπάρχει μια κοινή γραμμή, κάτι που να μας ενώσει. Στην επταετία μας ένωνε κάτι, να φύγουν οι δικτάτορες. Τώρα ποιος να φύγει; Οι δικτάτορες βρίσκονται παντού. Ελπίζω ότι θα βγουν θεατρικά πράγματα, ωστόσο ο χώρος δεν μπορεί να σταθεί μέσα σε αυτή τη μιζέρια και τον κατακερματισμό. Υπάρχει η αγωνία να σταθούμε στα πόδια μας. Η θεατρική δημιουργία προϋποθέτει ευμάρεια και ειρήνη. Παρόλα αυτά υπάρχει ελπίδα, όχι σε εμένα και σε συναδέλφους της ηλικίας μου, ούτε φυσικά στους τηλεοπτικούς «σταρ», για τους οποίους οι μεγαλομανίες και τα παχυλά «κασέ» τελείωσαν, αλλά στα νέα παιδιά. Πάντα υπάρχει χώρος για τον νέο άνθρωπο, που έχει κάτι να πει, ποτέ δε χάνεται. Το θέατρο χρειάζεται αυταπάρνηση και ανθρώπους που είναι καλλιτεχνικά «πεινασμένοι» κι έχουν την επιθυμία να λάμψουν! Αυτοί θα προκόψουν.
Αναλυτικές πληροφορίες για τον Γιώργο Αρμένη και το καλλιτεχνικό του έργο, καθώς και για το θέατρό του, θα βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.armenis.gr