του Ευθύμη Κουτσούκη (Mr EX)
O…πιτσιρικάς «ΕΞ» έγινε ενός έτους! Γεννήθηκε μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά πολύ γρήγορα, με τη δική σας στήριξη, σήκωσε το ανάστημά του. Αυτό τον μήνα, ο διαχρονικός νέος που κρύβουμε όλοι μέσα μας κλείνει τον πρώτο χρόνο ύπαρξής του και θέλει να ευχαριστήσει όλους εσάς που τον πήρατε, με την ΕΞαπίνης ΕΞαιρετική ανταπόκρισή σας στο πολιτιστικό κάλεσμά του, από το χέρι και οι «βόλτες» του στα… σοκάκια των απανταχού «Εξαρχείων» –διότι σκοπός μου δεν είναι μόνο η προβολή της εν λόγω περιοχής, αλλά κυρίως της φιλοσοφίας που τη διέπει, πέρα από όρια και σύνορα- Εξελίχθηκαν σε μεγαλύτερες και πιο δημιουργικές. Τι πιο ιδανικό, λοιπόν, από μια συνέντευξη-παρουσίαση, με τον ξεχωριστό πλέον τρόπο της συγκεκριμένης στήλης, του ιδιαιτέρως ταλαντούχου και αγαπητού Γιάννη Μπέζου. Ένας «πανεπιστήμων» καλλιτέχνης, ο οποίος είτε ως ηθοποιός, είτε ως σκηνοθέτης, καθώς και ως δάσκαλος υποκριτικής, έχει κυριολεκτικά κλέψει την «παράσταση»! Με ήδη μια 35ετή πορεία στο πλουσιότατο βιογραφικό του, ο δικός μας Γιάννης, μέσω των πολλών και σημαινόντων ρόλων του, έχει «χρωματίσει» νοσταλγικά σίγουρα κάποια περίοδο της ζωής όλων μας, από πολύ μικρή ηλικία για αρκετούς από εμάς, ακόμα και μέσα από τη μικρή οθόνη, πέραν της ΕΞαίσιας παρουσίας του επάνω στο θεατρικό σανίδι, αλλά και τον κινηματογράφο. Ένας άνθρωπος, ο οποίος, εάν και στο ενεργητικό του έχει επαναλαμβανόμενες καλλιτεχνικές επιτυχίες, παραμένει χαρακτηριστικά προσγειωμένος και ευγενικός. Αρχοντικός στους τρόπους του, με έναν… αέρα αυτογνωσίας, αυθεντικότητας και σοφίας. Τον ξέρετε, τον απολαμβάνετε… Τώρα ανακαλύψτε τον υπό την «ΕΞ» σκοπιά:
-Όλα έχουν την σημασία τους και τυχαίνει η κωμωδία να είναι κάτι που συναντάμε παντού και πάντα. Οι άνθρωποι κλίνουν προς το εύθυμο. Θέλουν να γελάσουν, να ψυχαγωγηθούν. Βέβαια κι αυτό έχει μια διαβάθμιση. Η ποιότητα της παράστασης της κωμωδίας, του θεάτρου, το τι θερμοκρασία και τι κλίμα δημιουργείς εσύ στη σκηνή παίζει μεγάλο ρόλο. Μπορεί να γελάσουν πολύ δυνατά και πολύ εύκολα με ένα ανέκδοτο, αλλά αυτό δεν εμπίπτει στο χώρο της τέχνης. Μπορεί να μην γελάσουν πάρα πολύ, αλλά να δημιουργηθεί ένα κλίμα, το οποίο να τους κάνει να φύγουν με μια ψυχική ανάταση. Ο κόσμος ο οποίος έχει πάρα πολλά προβλήματα θέλει να τον «ανησυχήσεις», να του ερεθίσεις κυρίως την φαντασία και να τον ευαισθητοποιήσεις, να τον… συγκινήσεις. Με ενδιαφέρει να κάνω καλές παραστάσεις. Δηλαδή αυτό που λέω συνέχεια, να κάνουμε την δουλειά μας καλύτερα. Κι επειδή είναι οι καιροί δύσκολοι, αν την κάναμε μια φορά καλά, τώρα πρέπει να την κάνουμε δέκα φορές καλύτερα.
-Δεν έχω παράπονο. Θα έλεγα ότι αισθάνομαι αρκετά χορτασμένος από το θέατρο. Όχι τόσο από την ανταπόκριση του κοινού, αυτό είναι απότοκος, έρχεται μετά από αγώνα και μόχθο ουσιαστικό. Χωρίς άγχη, υστερίες και δήθεν. Ξέρετε ότι στον χώρο μας υπάρχουν διάφορα. Ο καθένας μπορεί να λέει ό, τι θέλει περί κυκλωμάτων κ.τ.λ. Αυτά είναι αστεία πράγματα! Είναι άλλοθι για την προχειρότητά μας, την τεμπελιά μας και την ανικανότητά μας. Ξεκίνησα πάρα πολύ νέος, πολύ-πολύ αργά, σταθερά, δεν αισθάνθηκα κανένας να μου κόβει το δρόμο. Νομίζω ότι εισέπραξα αυτά που μου αναλογούν. Ούτε περισσότερα, ούτε λιγότερα.
-35 χρόνια πορείας. Έχω ένα πολύ μεγάλο και πολύπλευρο βιογραφικό. Παράλληλα, έχω μια ιδιαιτερότητα. Όταν κάνω μια δουλειά, όταν καταπιάνομαι με κάτι –τουλάχιστον όσα χρόνια ελέγχω εγώ τις δουλειές μου- θεωρώ ότι οι συνεργάτες μου είναι οι καλύτεροι στον πλανήτη. Διότι εάν δεν το κάνω, δεν μπορώ να αποδώσω. Πρέπει να δίνεις στους ανθρώπους τη δυνατότητα να αποδείξουν ότι αξίζουν να βγουν στην σκηνή. Έχουν γίνει και της μόδας τώρα οι γκουρού. Δεν ξεχωρίζω ιδιαίτερες συνεργασίες, αλλά ξεχωρίζω την «τριβή» μου τα τελευταία χρόνια κυρίως με νεότερους ανθρώπους. Προτιμώ να δουλεύω με… φρέσκα μυαλά.
-Ηθοποιία, σκηνοθεσία και διδασκαλία θεάτρου, από ένα σημείο και μετά εφάπτονται. Ο κύριος κορμός της δουλειάς μου είναι το θέατρο. Αυτό έμαθα, αυτό ξέρω να κάνω καλά και όλα τ’ άλλα είναι παράγωγα αυτού. Εάν δεν το έχεις κάνει αυτό και δεν έχεις φτάσει σε ένα σημείο να σηκώσεις λίγο τον πήχη, δεν νομίζω ότι μπορείς να ασχοληθείς με τα υπόλοιπα αξιοπρεπώς. Θεωρώ πολύ αδόκιμο και περίεργο για ένα νέο παιδί να διδάσκει σε μια σχολή.
-Η έκθεση μπροστά στους θεατές είναι μεγάλη υπόθεση. Είναι μια δοκιμασία προσωπική, όπου αναμετριέσαι με τον εαυτό σου, κάτι που σου προσθέτει σταδιακά αυτοπεποίθηση. Όταν σ’ ακολουθούν αυτοί οι άνθρωποι τόσο καιρό, οι ευθύνες πολλαπλασιάζονται. Πρέπει να είσαι πάρα πολύ προσεκτικός. Δεύτερο και πολύ σημαντικό, η επαφή με τα κείμενα. Εννοώ το μεγάλο ρεπερτόριο. Εκτός απ’ τα θεατρικά κείμενα, όλη αυτή η επαφή με την ιστορία, την ποίηση. Είναι λοιπόν μια ευκαιρία να πούμε στους νέους ανθρώπους να μην ντρέπονται να κυκλοφορούν με ένα βιβλίο. Διότι ναι μεν το διαδίκτυο είναι καλό, αλλά η ουσιαστική γνώση θέλει λίγο περισσότερο κόπο. Μας κάνει να είμαστε πιο δημοκρατικοί, πιο ελεύθεροι.
-Καμπανέλης, Κεχαΐδης, Γιώργος Σκούρτης, αλλά και οι συγγραφείς της ελληνικής κωμωδίας, ο Τζαβέλας, ο Τσιφόρος, ο Σακελάριος. Όλοι ήταν άνθρωποι, τους οποίους δεν έχουμε αποτιμήσει ακόμα σωστά, γιατί έχουμε και έναν αρχοντοχωριατισμό μέσα μας. Νομίζουμε πως οτιδήποτε ξένο είναι και καλό. Και βεβαίως μιλάω για το παγκόσμιο ρεπερτόριο. Εγώ είμαι λάτρης των κλασσικών έργων. Του Μολιέρου του Σαίξπηρ του ψυχολογικού θεάτρου, του Τσέχοφ. Υπάρχει δηλαδή ένα υλικό, το οποίο δεν είναι μόνο θεατρικό. Είναι ένας χώρος ευρύτατης παιδείας.
-Το θέατρο αρχικά –το υλικό του θεάτρου– είναι πολύ καλύτερο, δεν τίθεται θέμα σύγκρισης και όποιος αποπειραθεί να κάνει συγκρίσεις θα αποτύχει, διότι το αποδεικνύει η ιστορία. Το υλικό, λοιπόν, είναι πολύ και καλό. Υπάρχει βέβαια μια πληθώρα. Καθόλου δεν με ενοχλεί που οι άνθρωποι ασχολούνται με την τέχνη. Θα με ενοχλούσε αν ασχολούνταν με πράγματα που είναι αναλώσιμα. Ένα αρνητικό που έχω να πω είναι ότι οι ηθοποιοί, ενώ είναι ασκημένοι και οπλισμένοι με γνώσεις και με ταλέντο είναι λίγο φοβισμένοι. Και έχουν γίνει περισσότερο επιστήμονες ηθοποιοί και λιγότερο θεατρίνοι. Δεν μπορείς να θεωρείς ότι ξεκινά η τέχνη μαζί σου. Προ-υπάρχει. Και αυτό λοιπόν που προ-υπήρξε στο πρόσφατο παρελθόν, πρέπει να το γνωρίζεις. Δεν ερχόμαστε σε επαφή με το παρελθόν. Δεν παίρνουμε από τους παλαιότερους, που ήταν πιο προπονημένοι. Όσον αφορά στον κινηματογράφο, υπάρχει ένα θέμα.. δεν πάει ο κόσμος στις αίθουσες σε αντίθεση με το θέατρο. Δυστυχώς το σινεμά έχει αυτό το πρόβλημα.
-Τυχαίνει να ξέρω τα Εξάρχεια καλά λόγω της σχολής «Πράξης 7» (όπου διδάσκω). Σ’ αυτή την περιοχή έχω συναντήσει μεγαλύτερη ευαισθησία από αλλού, αλλά έχω συναντήσει και ακρότητες που καταδικάζω απερίφραστα. Τις οποίες δεν χρειάζεται η συνοικία. Τα Εξάρχεια είναι μια περιοχή γεμάτη νεολαία, με πολλές φορές ακραίες απόψεις, ωστόσο αρκετές φορές χρήσιμες. Μα υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι εκεί, οι οποίοι ζούνε χρόνια. Πώς μπορείς να μην τους σέβεσαι;… Είναι σαν να χαλάμε αυτό που προσπαθούμε να φτιάξουμε. Νομίζω πως η περιοχή πρέπει να αυτό-προστατευθεί. Νομίζω πως αντίπαλος της περιοχής δεν είναι η αστυνομία, αλλά ο κακός μας εαυτός. Θεωρούμε ότι τα Εξάρχεια είναι ρινγκ. Δεν είναι όμως. Είναι ένας χώρος πολύ ωραίος, ακόμα και με ακρότητες! Αρκεί οι ακρότητες αυτές να μας αποκαλύπτουν κάτι και να μην μας πηγαίνουν πίσω. Ξέρετε έχουν σαν σήμα κατατεθέν –σαν λάβαρα- τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τον Νικόλα Άσημο… που δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Ο Άσημος ήταν ένας τύπος σχεδόν κλοσάρ. Με τον Σιδηρόπουλο κάναμε μία περίοδο κάθε μέρα παρέα. Δεν είχε καμία σχέση. Γι’ αυτό λέω μην επικαλείστε ανθρώπους, που δεν έχουν καμία σχέση με την αισθητική τη δική σας, γιατί αυτό αδικεί και τον εαυτό σας και τον πεθαμένο. Ο Παύλος ήταν ένας μεγαλοαστός, σαν παιδεία. Ο Άσημος ήταν άλλο πράγμα. Ο Παύλος ήταν ένα παιδί ευαίσθητο, ρομαντικό… αν τον έβαζες στα Εξάρχεια θα έβαζε τα κλάματα. Τι σχέση έχουν αυτοί οι άνθρωποι μεταξύ τους;… Έχουμε ταυτίσει την επανάσταση με το θόρυβο και αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος.
-Έχουμε μπερδέψει την ελευθερία με την ισότητα. Το ζητούμενό μας είναι η ελευθερία. Ισότητα έχουν και οι δούλοι μεταξύ τους. Η ελευθερία λοιπόν είναι το πρώτο. Και επειδή είναι κατάκτηση ανθρώπων που πραγματοποιήθηκε με αίμα, έχει μια απαραίτητη προϋπόθεση, πρέπει να γνωρίζεις τι να την κάνεις. Έχουμε μπλέξει λίγο τα θέματα με τα οικονομικά μέσα. Αν πάει κανείς προς τα πίσω, οι άνθρωποι δεν είχαν σχεδόν καθόλου χρήματα. Η χαρά τους ήταν να πάρουν ένα παγωτό, να πιούνε λίγο κρασί και να τραγουδούν μέχρι το πρωί. Τι σημαίνει αυτό; Ότι τους ήταν αρκετό για να δημιουργήσουν έναν κόσμο. Αυτό είναι ελευθερία. Όταν θέλω το υποκατάστατο για να το κάνω, έχω θέμα. Είμαστε μια γενιά με υποκατάστατα. Ταυτίσαμε την ευτυχία, την ευδαιμονία και την καλή ζωή με πιο πολλά χρήματα. Φυσικά οι άνθρωποι δοκιμάζονται τώρα, αλλά βλέπω ότι κλαίνε οι χήρες κλαίνε και οι παντρεμένες… Μπορώ να πω ότι η ελευθερία απαιτεί γνώση και μόνιμη ανησυχία. Η ζωή είναι όλα μαζί. Δηλαδή.. ξυπνώ το πρωί ..τι διάθεση έχω; Να σπρώξω την μέρα να φύγει, να ‘ρθει η άλλη, να την ξανασπρώξω… ή να την εκμεταλλευτώ;… Να αφήσω πίσω μου ένα χνάρι; Δεν μπορεί σε μια κοινωνία του 2014 να ξυπνάει ένα παιδί και να λέει «άντε να περάσει η μέρα», αντί να λέει, «να μην τελειώσει». Αυτό για μένα είναι η ζωή.
-Η δημιουργία είναι αυτό: Είσαι ελεύθερος, σε ενδιαφέρει η μέρα σου; Θα δημιουργήσεις. Θα δημιουργήσεις για να υπάρξεις, για να έχεις σημείο αναφοράς. Η εξέλιξη είναι το αποτέλεσμα αυτής της δημιουργίας. Περί επανάστασης. Η λέξη σημαίνει «ξαναστέκομαι». Όπως ξέρετε, οι μεγάλοι επαναστάτες ήταν όλοι άνθρωποι πνευματικοί. Που σημαίνει ότι ήταν ψαγμένοι μέσα τους. Και εφόσον μπορώ και στέκομαι στα πόδια μου εγώ, θα μπορέσω να οδηγήσω και τους άλλους. Δεν γίνομαι επαναστάτης, αν μου προσδώσουν τον τίτλο οι φίλοι μου. Ας πούμε ότι πάτε να πιείτε ένα καφέ και έχετε διαμορφώσει μια παρέα. Μια μέρα, -εσένα- σου γεννιέται μια ιδέα και θέλεις να τη μοιραστείς με τους άλλους. Τολμάς να το κάνεις;.. Διότι υπάρχει και η πιθανότητα της έντονης διαφωνίας και της απόρριψης. Όταν λοιπόν το καταθέσεις αυτό, κι ας την δεχτείς την χλεύη, δεν έχει σημασία, θα έχεις κάνει μια γνήσια μικρή επανάσταση. Εάν υποχωρήσεις για να ταυτιστείς με ένα σύνολο που σκοπεύει στο μέσο όρο, δεν κάνεις τίποτα. Πρέπει να κοιτάς πάντα τι κάνεις εσύ, για να ακυρώσεις αυτό που έχουν κάνει οι άλλοι. Αλλά ένας άνθρωπος στα 20 πρέπει να σκεφτεί. Ας αφήσουμε τα φιλοσοφικά ερωτήματα και με απλά πράγματα ας αναρωτηθούμε πως ζει κανείς. Τι κάνει;
-Επί του παρόντος… Εμφανίζομαι στο θέατρο «Βρετάνια» και στο έργο «Ένας ήρωας με παντόφλες». Δοκιμασμένο και πολύ παλιό, σχεδόν εβδομήντα χρόνων, γραμμένο κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου από δύο συγγραφείς πολύ πετυχημένους. Έχει να κάνει με την αίσθηση της αξιοπρεπείας, του καθήκοντος της τιμής, όχι όμως με την έννοια που δίνουμε τώρα και έχουν παρακμάσει αυτές οι λέξεις.