του μαθηματικού – συγγραφέα
Ευαγγέλου Σπανδάγου
Γενικά
Ο επόμενος ισχυρισμός πολλών συγγραφέων δεν επιδέχεται καμία αμφισβήτηση:
“Οι Αρχαίοι Έλληνες κατέχουν την πρώτη θέση μεταξύ των αρχαίων λαών σχετικά με την καταβολή επιμέλειας για την αγωγή των παιδιών τους.”
Όλοι σχεδόν οι φιλόσοφοι της Αρχαίας Ελλάδος είχαν εκφρασθεί για την ανάγκη χρηστής ανατροφής και ορθής εκπαιδεύσεως των νέων, οι οποίες οδηγούν στην αρετή και την ευδαιμονία.
Όπως σε όλα τα πεδία της ζωής έτσι και στην εκπαίδευση, υπήρχε διαφορά μεταξύ των διαφόρων Ελληνικών πόλεων. Δύο ήταν τα στοιχειώδη εκπαιδευτικά συστήματα στην Αρχαία Ελλάδα, αυτό των Αθηνών και αυτό της Σπάρτης. Με το πρώτο εναρμονίζονταν οι περισσότερες πόλεις της Ελλάδος και με το δεύτερο πόλεις της Κρήτης[1].
Γενικά η αγωγή των παιδιών στηριζόταν στο σεβασμό προς τους νόμους και προς τους Άρχοντες της πόλεως. Ο κυριότερος σκοπός της αγωγής αυτής ήταν η επίτευξη “σωφροσύνης καὶ αἰδοῦς” [2].
Η στοιχειώδης εκπαίδευση ήταν προσιτή σε όλους τους νέους της Ελλάδος, με αποτέλεσμα όλοι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να γνωρίζουν ανάγνωση, γραφή και στοιχειώδη αριθμητική.
Η διδασκαλία στο στοιχειώδες σχολείο, στο “διδασκαλεῖον” άρχιζε όταν το παιδί γινόταν 6 ή 7 ετών.
Οι μαθητές μάθαιναν να γράφουν με διάφορα κονδύλια σε ξύλινη πλάκα που ήταν σκεπασμένη με ένα στρώμα κεριού, δηλαδή χάραζαν τη γραφή σ’ αυτή την επίστρωση. Το κονδύλι ήταν συνήθως μεταλλικό με το ένα άκρο μυτερό για γράψιμο και το άλλο άκρο διαπλατυσμένο σε σχήμα σπάτουλας για να ισιώνουν τις χαράξεις.
Η εκμάθηση της αναγνώσεως δεν ήταν δυνατόν να ξεχωρίζεται από την εκμάθηση της γραφής εφόσον η μια από τις ασχολίες αυτές προσδιόριζε την άλλη.
Η ανάγνωση όμως ήταν δύσκολη στην Αρχαία Ελλάδα, επειδή τα χειρόγραφα γράφονταν με κεφαλαία γράμματα. Δεν υπήρχαν δε διαστήματα ανάμεσα στις λέξεις και δεν υπήρχαν σημεία στίξεως.
[1] Κατά τους Ιστορικούς και Κλασικούς χρόνους το πολίτευμα όλων σχεδόν των Κρητικών πόλεων ήταν παρόμοιο μ’ αυτό της Σπάρτης.
[2] Εδώ η έννοια της “αἰδοῦς” είναι ο σεβασμός.