του μαθηματικού – συγγραφέα
Ευαγγέλου Σπανδάγου
α) Η στοιχειώδης εκπαίδευση στας Αθήνας
Ο κύριος σκοπός της Αθηναϊκής αγωγής των αγοριών ήταν η αρμονική ανάπτυξη των σωματικών και πνευματικών τους δυνάμεων, ώστε να επιτυγχάνεται η κατάρτιση του τέλειου άνδρα.
Στο κράτος των Αθηνών η εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική φροντίδα της οικογένειας και όχι της Πολιτείας. Άρχιζε δε από το 6ο έτος της ηλικίας.
Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά και λειτουργούσαν στα πλαίσια της σχετικής νομοθεσίας του Σόλωνος. Ο νόμος καθόριζε τις ώρες λειτουργίας τους και τον αριθμό των μαθητών ανά τάξη. Απαγορευόταν δε η φοίτηση των κοριτσιών και των μεγάλων σε ηλικία ατόμων. Η νομοθεσία καθόριζε τα ήθη και την ευκοσμία των μαθητών εκτός του σχολείου. Προβλεπόταν δε θανατική ποινή σε περίπτωση σεξουαλικής παρενοχλήσεως των μικρών μαθητών από το διδακτικό και το διοικητικό προσωπικό των σχολείων.
Τα πρωτοβάθμια σχολεία είχαν δασκάλους τριών ειδικοτήτων:
Ο γραμματικός (ή γραμματιστής): Δίδασκε ανάγνωση, γραφή και αριθμητική.
Ο κιθαριστής: Δίδασκε μουσική.
Ο παιδοτρίβης: Δίδασκε γυμναστική.
Η διδασκαλία των μαθημάτων του γραμματικού και του μαθήματος της μουσικής διαρκούσαν μέχρι το 14ο έτος της ηλικίας.
Μαθήματα ηθοπλαστικά και για ευχαρίστηση, ήταν η μουσική, η ποίηση και η γυμναστική. Σ’ αυτά έδιναν μεγάλη σημασία, οι Αρχαίοι Αθηναίοι για την αγωγή των παιδιών τους, διότι η μουσική και η ποίηση εξευγενίζουν την ψυχή και η γυμναστική διαμορφώνει εύρωστα σώματα, ώστε το παιδί να γίνει γερό και στην ψυχή και στο σώμα. Για το λόγο αυτό είχαν σε μεγάλη εκτίμηση τους δασκάλους της μουσικής και της γυμναστικής.
Το μόνο όργανο με το οποίο διδάσκονταν μουσική ήταν η εφτάχορδη λύρα.
Οι μαθητές μάθαιναν να αποστηθίζουν στίχους από τον Όμηρο και από άλλους ποιητές, όπως τον Ησίοδο, τον Σόλωνα, τον Φωκυλίδη κ.ά.
Το μάθημα της γυμναστικής το διδάσκονταν οι νέοι και στα γυμνάσια (γυμναστήρια) από τους γυμναστές, οι οποίοι διακρίνονταν από τους παιδοτρίβες κατά το ότι αυτοί ήταν εμπειρικοί ενώ οι γυμναστές είχαν και θεωρητική μόρφωση. Ως πρώτος γυμναστής αναφέρεται στη μυθολογία ο Ερμής. Για το λόγο αυτό τα αρχαία γυμνάσια είχαν το άγαλμά του ως προστάτη τους. Ο γυμναστής καθόριζε τη δίαιτα και τον τρόπο προπονήσεως των γυμναζομένων, έδινε δε εντολές για το είδος των ασκήσεων στον παιδοτρίβη. Οι μαθητές έριχναν δίσκο και ασκούνταν στον δρόμο και στην πάλη. Έριχναν επίσης ακόντιο και γυμνάζονταν στην ξιφομαχία και στην ιππασία.
(συνεχίζεται)