της Βιργινίας Τσάδαρη
Η Ειδική Αγωγή είναι η ειδικά σχεδιασμένη διδασκαλία, που υποστηρίζεται από εξειδικευμένες υπηρεσίες και παρέχεται σε κατάλληλα εξοπλισμένους χώρους για την πλήρωση των ειδικών αναγκών του παιδιού.
Σήμερα, η Ειδική αγωγή αποτελεί κεντρικό θέμα της ευρύτερης ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής, αφού πλέον η ανάγκη δημιουργίας κατάλληλων πλαισίων, είτε στο πλαίσιο της γενικής αγωγής, είτε στις υπάρχουσες μονάδες ειδικής αγωγής είναι μείζονος σημασίας. Ως εκ τούτου, η πολιτεία δεσμεύεται να αναβαθμίζει διαρκώς τον χαρακτήρα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, αλλά και να μεριμνά για την εξασφάλιση της δημόσιας, δωρεάν, εκπαίδευσης σε όλα τα στάδια και όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.
Η Ειδική εκπαίδευση αποτελεί μια ακολουθία παρεμβάσεων στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος, σχεδιασμένες με απώτερο σκοπό την πρόληψη ή και τον περιορισμό των υπαρκτών εμποδίων που το σύνολο των παιδιών και των εφήβων με Ε.Ε.Α. αντιμετωπίζουν, στο σύνολο των μαθησιακών και συμπεριφορικών τους εκφάνσεων. Περιληπτικά, το περιεχόμενο της έννοιας της Ειδικής εκπαίδευσης προσδιορίζεται από τις απαντήσεις που δίνονται σε 4 βασικά ερωτήματα, που αφορούν στο διδακτικό της ρόλο.
Στο ερώτημα ΠΟΙΟΣ, ή ποιοι εμπλέκονται στη διαδικασία, η απάντηση έρχεται αβίαστα. Οι άμεσα εμπλεκόμενοι είναι αφενός το ίδιο το παιδί με Ε.Ε.Α. και αφετέρου οι εκάστοτε υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί – ο εκπαιδευτικός της κανονικής τάξης και ο εκπαιδευτικός με την ειδική κατάρτιση, οι οποίοι συνεργάζονται για το σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος. Αναφορικά με το ΤΙ διδάσκεται, η απάντηση αποτυπώνεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων, οι οποίες περιλαμβάνονται στο κάθε εξατομικευμένο πρόγραμμα, στοχεύοντας στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, γνωστική ανάπτυξη αλλά και εξισορρόπηση των ενδεχόμενων ελλειμμάτων του κάθε παιδιού, όπως ελλείμματα που αφορούν στην αυτοεξυπηρέτηση, τη κινητική ή/και τη γλωσσική λειτουργία.
Αναφορικά με το ΠΟΥ πραγματοποιείται η διδασκαλία, η απάντηση που συνήθως δίνεται είναι ότι ο χώρος που πρέπει να φιλοξενεί τα εν λόγω εξατομικευμένα προγράμματα, είναι εκείνος της τάξης του συνηθισμένου, γενικού σχολείου της γειτονιάς, αφού η ύπαρξη των παιδιών στο κλασσικό σχολείο ευνοεί τη συμπεριληπτική διαδικασία. Απαραίτητη προϋπόθεση φυσικά για να επιτευχθεί το ανωτέρω, είναι η πλήρωση του συνόλου των απαραίτητων προϋποθέσεων, αναφορικά με την παρουσία του κατάλληλου προσωπικού (επιστημονικό-εκπαιδευτικό προσωπικό, παράλληλη στήριξη) και των υλικοτεχνικών υποδομών. Υποστηρικτικά, μικρός αριθμός περιστατικών, λαμβάνει εκπαίδευση έξω από το φυσικό περιβάλλον της τάξης, με πλαισίωση ειδικού βοηθού. Φυσικά, το ποσοστό των παιδιών εκείνων που αντιμετωπίζουν βαριές ανεπάρκειες, παρακολουθούν προγράμματα σε ειδικές δομές, είτε με τη εξατομικευμένη συνοδεία ειδικού εκπαιδευτικού, είτε χωρίς.
Η διαδικασία της διδασκαλίας, δηλαδή το ΠΩΣ διεξάγεται αυτή, χαρακτηρίζεται αρχικά από το γεγονός ότι διαφοροποιείται αισθητά από το σχέδιο διδασκαλίας των υπόλοιπων μαθητών της τάξης. Επιβάλλεται να είναι διαφοροποιημένη και προσαρμοσμένη στη φύση του προβλήματος ή των ανεπαρκειών που το κάθε παιδί αντιμετωπίζει. Ο συνδυασμός ποικιλίας διδακτικών προσεγγίσεων στην τάξη, είναι το βασικό χαρακτηριστικό που την καθιστά επιτυχημένη. Η τροποποίηση των παραδοσιακών μεθόδων διδασκαλίας και η κατασκευή εξατομικευμένου εκπαιδευτικού υλικού, η χρήση νέων τεχνολογιών και η εισαγωγή πολυμέσων, η πρώιμη ανίχνευση και η έμφαση στο κάθε μαθησιακό προφίλ, η καλλιέργεια φιλικού κλίματος και η διαρκής προσπάθεια για επίτευξη συμπερίληψης, είναι μερικές από αυτές.\
Περιληπτικά, απώτερος στόχος της Ειδικής εκπαίδευσης, λοιπόν, είναι η συνύπαρξη των μαθητών και η κάλυψη των αναγκών τους, συνυπολογίζοντας την ανομοιογένεια αυτών και διατηρώντας ανεπηρέαστη τη συνθετότητα του αντικειμένου, χωρίς να υποβαθμίζεται ο διεπιστημονικός της χαρακτήρας. Απώτερο στόχο, αποτελεί πάντα η επίτευξη της μείωσης του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης.
[Φύλλο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου του Εξαρχειώτη: EX free press – 050]