του Ευθύμη Κουτσούκη (Mr EX)
Δύο ΕΞαιρετικά χρόνια… Ευχές για ΕΞαίσια συνέχεια… Με αυτές τις φράσεις ανοίγω και κλείνω, στην τελευταία σελίδα, το εν λόγω επετειακό φύλλο του Εξαρχειώτη, με αφορμή τα δύο χρόνια κυκλοφορίας του σε έντυπη μορφή, καθώς και -ομοίως χρονικά- διαδικτυακής του πορείας (www.exarhiotis.gr).
Την πολιτιστική εφημερίδα και το web-radio / tv του «ΕΞ» αγκάλιασε πλήθος κόσμου, σε όλα τα επίπεδα, ενώ παράλληλα υποστηρίχθηκε από συναδέλφους δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, φίλους, αλλά και φυσικά από χορηγούς, που από την αρχή και ΕΞελικτικά έδειξαν, με ειλικρινά συγκινητικό τρόπο, πόσο πολύ τους αρέσει και παράλληλα ξεχωρίζουν αυτό που συνεχώς… κτίζεται και εκφράζει τον «ΕΞ». Ένα ΈΞτρα μεγάλο ευχαριστώ, λοιπόν, σε όλους, στην πολύ μεγάλη και διαρκώς αυξανόμενη ΈΞοχη παρέα, γιατί έτσι σας βλέπω, για την ένθερμη αγάπη και εκτίμησή σας! Επιπλέον, μία δέσμευση εκ μέρους μου: Θα κάνω ό,τι μπορώ, προκειμένου να παραμείνω ανεξάρτητος, ελεύθερος, καινοτόμος και όσο το δυνατόν δημιουργικός, ανταποκρινόμενος στην πέρα από κάθε προσδοκία αποδοχή σας, όσον αφορά στην προσπάθειά μου για «μεταλαμπάδευση» της ΕΞαρχειώτικης φιλοσοφίας περί πολιτισμού και ζωής, μέσα από τα μάτια του «ΕΞ». Ακολουθούν μικρά αποσπάσματα από συνεντεύξεις που μου παραχώρησαν μερικά –η επιλογή είναι περισσότερο τυχαία, καθαρά λόγω έλλειψης χώρους- από τα εγχώρια δημόσια πρόσωπα, στη συγκεκριμένη στήλη. Στην ιστοσελίδα του Εξαρχειώτη, μπορείτε να τις βρείτε ολόκληρες στην ενότητα ΕX-FILES (Εφημερίδα) και σε μεμονωμένες αναρτήσεις-άρθρα. Να είστε όλοι καλά και φυσικά… stay “EX”…
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΡΑΣ: Προσπαθώ να μην μπαίνω σε στεγανά, δεν αυτοαποκαλούμαι επαναστάτης. Δεν έλεγα τα ίδια πράγματα πριν χρόνια. Ήμουν πολύ πιο απόλυτος και φανατισμένος στο παρελθόν. Διήνυσα την περίοδο της νεότητάς μου, με τρόπο που δεν ταίριαζε στην ηλικία μου τότε. Αυτό που συνειδητοποιώ τα τελευταία χρόνια είναι ότι δεν μπορώ τις αυθεντίες… Δεν μπορώ τις πετυχημένες «συνταγές», όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί και περνάμε πολλές φάσεις στη ζωή μας. Γι’ αυτό το λόγο δεν τα πηγαίνω καλά με τις εξιδανικευμένες θεωρίες-ασκήσεις, τις δοκιμασμένες μεθόδους και τα συναφή… Από διαβάσματά μου, μεγάλων αποδεδειγμένα δασκάλων, ειδικότερα στη δική μας δουλειά-τέχνη που μετατρέπεις τις σκιές, τον αέρα και το φως σε ύλη, τα δεδομένα είναι ανοιχτά.
ΤΖΙΜΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ: Στα Εξάρχεια μένει ο γιος μου τώρα. Έμενα κι εγώ παλιά. Έχω κάνει τον «Δράκουλα των Εξαρχείων». Δε θέλω την γκετοποίηση, την απεχθάνομαι και πάει να γίνει κάτι τέτοιο. Σε λίγο θα έρχονται οι τουρίστες στα Εξάρχεια και θα τα βλέπουν σαν «αξιοθέατο». Πρέπει να τελειώνουμε με την λωρίδα της «γάδας», που λέω εγώ. Είναι μεγάλη ντροπή να πηγαίνεις στο κέντρο της Αθήνας, να είναι περικυκλωμένη η περιοχή και να είναι ο μπάτσος με το όπλο σαν να είμαστε σε κατοχή. Αυτό που επίσης λέω, «λαός “οπλισμένος” ποτέ νικημένος». Εγώ γουστάρω ο λαός να είναι συνειδητοποιημένος και «οπλισμένος» με γνώση, τέχνη αλλά και με πολιτισμό. Θα πρέπει να φύγουν από την περιοχή οι κλούβες και οι μπάτσοι. Αλλά όχι να αρχίσεις να καις και να καταστρέφεις, γιατί αυτό θα γυρίσει μπούμερανγκ.
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΚΩΝΑΣ: Τα Εξάρχεια είναι η «γειτονιά των αγγέλων». Είμαι πολύ συμπαθής στους φοιτητές και θεωρώ τον εαυτό μου υγιή «αναρχικό», δίχως κουκούλες και ρόπαλα, όπως κάποιοι, όχι όλοι βέβαια, που συχνά λειτουργούν ως εγκάθετοι της αστυνομίας και προκαλούν επεισόδια, προκειμένου να αρχίσει το «ξυλοκόπημα». Τα πιο σοφά μηνύματα τα έχω δει στη συνοικία των Εξαρχείων. Μερικά που θυμάμαι είναι τα εξής: «Πέθανε το σφυροδρέπανο, ζήτω το Black&Decker», «έδωσα εξετάσεις για θεός και με κόψανε στα θαύματα», «δε θέλω πόλεμο, θέλω φασόλια» κ.α. Τα πάντα μου αρέσουν στην περιοχή, δεν επιβάλλεται περιορισμός στην έκφραση, τα παιδιά των Εξαρχείων τα λένε «έξω από τα δόντια». Ανέκαθεν, όταν ερχόμουν στα Εξάρχεια, αισθανόμουν σαν να ήμουν σπίτι μου και κάτι παραπάνω, μια θεία μετάκληση……. Θα αφιερώσω μια δική μου μαντινάδα στους αναγνώστες του «Εξαρχειώτη»: Μια μαντινάδα θα σας πω, δεν είμαι σκηνοθέτης, μ’ αρέσει που φοράς γυαλιά, μα κάνεις πως δε βλέπεις, χώρα που διαλύεται, λαός που αυτοκτονάει και μια ψευτοκυβέρνηση να το κ…βαράει!
AΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ: Για μένα τα Εξάρχεια δεν εκφράζουν την «αναρχική» ιδεολογία! Για μένα τα Εξάρχεια είναι μια πιο ποιητική γειτονιά. Δεν αναφέρομαι μόνο στην «Μπλε πολυκατοικία» ή το υπέροχο αυτό άγαλμα στη μέση της πλατείας. Μιλάω και για τα ωραία στενάκια, τα όμορφα σπίτια, τα υπέροχα νεοκλασικά. Τώρα έχει γίνει πολύ πιο σκληρή συνοικία. Λόγου χάρη, θα μπορούσαν να σωθούν αυτά τα νεοκλασικά, να μη ρημάζουν έτσι και να μη γίνονται εστία βρωμιάς. Θα μπορούσαν ακόμη και να μείνουν μέσα άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ή να αποτελούν ως χώροι πολιτιστικές «φωλιές». Λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν νοιάζονται τα πολιτικά κόμματα και κυρίως τα αριστερά. Είναι πολύ παρωχημένο να πιστεύουν ότι όσο πιο πολύ εξαθλιώνεται ο κόσμος, τόσο πιο εύκολα θα επαναστατήσει. Μόνο η εξαθλίωση δε βοηθάει…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΟΥΓΑΝΕΛΗΣ: Στα Εξάρχεια «γεννήθηκαν» όλων των ειδών τα μαγαζιά, μεζεδοπωλεία, ρεμπετάδικα, μπαράκια, όπου μπορούσε κάποιος να ακούσει rock ‘n’ roll, τζαζ, heavy metal, όλα τα είδη της μουσικής. Στο ιστορικό «ΑΝ» club θυμάμαι φιλοξενήθηκαν, εκτός από εγχώρια τεράστια μουσικά ονόματα, όπως ο Παύλος Σιδηρόπουλος, και καλλιτέχνες παγκόσμιου βεληνεκούς, όπως ενδεικτικά, ο Τζίντζερ Μπέηκερ, από τους Cream… Τα Εξάρχεια τα είχαν όλα. Εκθέσεις ζωγραφικής, εκδόσεις περιοδικών, «πυρήνες» συζητήσεων ακόμη και εξωμαρξιστικών θεωριών, καθώς ο μαρξισμός είχε γίνει μόδα για διάφορα κόμματα. Άνθισαν οι ιδέες των Μπακούνιν, Μπετελέμ, των δικών μας Μπαλή, Παυλίδη… Ιδεολόγοι, που δεν πίστευαν στις αρχές του καπιταλισμού και της εξουσίας που τον συνοδεύει. Θυμάμαι «μαγικά» συνθήματα από τα… σπάργανα των Εξαρχείων: «Κάτω οι πάνω», «το δάκτυλο δείχνει το φεγγάρι και ο Κνίτης βλέπει το δάκτυλο» κ.τ.λ.
ΧΑΡΡΥ ΚΛΥΝΝ: Στα Εξάρχεια έμενα, όταν ήρθα από Θεσσαλονίκη, είμαι, λοιπόν, εν μέρει κι εγώ Εξαρχειώτης. Αγαπώ τα Εξάρχεια, όχι μόνο ως φιλοσοφία, αλλά και ως παρέμβαση. Όλα μου αρέσουν σ’ αυτή τη γειτονιά! Η ελευθερία σε όλες τις μορφές της, με πιο σημαντική εκείνη που νιώθεις όταν πλησιάζεις σ’ αυτό τον τόπο… Δεν τον ξέρεις, δεν τον γνωρίζεις κι αισθάνεσαι ίσως συνάμα φόβο. Έχεις ακούσει τόσα πολλά. Εγώ όμως τα ξέρω τα Εξάρχεια, τα έζησα, δε φοβάμαι. Αυτοί, εντός και εκτός Εξαρχείων, που ανοήτως χαρακτηρίζονται από κάποιους, «περιθώριο», ήταν πάντα δικοί μου άνθρωποι. Είναι διαφορετική η δική μου νοοτροπία, ο αστικός καθωσπρεπισμός δε μου ταιριάζει. Να μη θυμηθώ και την παράσταση στο ΑΚΡΟΠΟΛ «Έλληνες είστε και φαίνεστε». Τέλος, κάτι που διαπιστώνω με χαρά είναι ότι πολλές από τις ατάκες μου γεμίζουν ντουβάρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Κι αυτό με κάνει και αναπνέω με μεγαλύτερη άνεση αγώνα και ελευθερία…
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΕΖΟΣ: Τυχαίνει να ξέρω τα Εξάρχεια καλά λόγω της σχολής «Πράξης 7» (όπου διδάσκω). Σ’ αυτή την περιοχή έχω συναντήσει μεγαλύτερη ευαισθησία από αλλού, αλλά έχω συναντήσει και ακρότητες που καταδικάζω απερίφραστα. Τις οποίες δεν χρειάζεται η συνοικία. Τα Εξάρχεια είναι μια περιοχή γεμάτη νεολαία, με πολλές φορές ακραίες απόψεις, ωστόσο αρκετές φορές χρήσιμες. Μα υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι εκεί, οι οποίοι ζούνε χρόνια. Πώς μπορείς να μην τους σέβεσαι;… Είναι σαν να χαλάμε αυτό που προσπαθούμε να φτιάξουμε. Νομίζω πως η περιοχή πρέπει να αυτό-προστατευθεί. Θεωρούμε ότι τα Εξάρχεια είναι ρινγκ. Δεν είναι όμως. Είναι ένας χώρος πολύ ωραίος, ακόμα και με ακρότητες! Αρκεί οι ακρότητες αυτές να μας αποκαλύπτουν κάτι και να μην μας πηγαίνουν πίσω……. Έχουμε ταυτίσει την επανάσταση με το θόρυβο και αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΙΔΗΣ: Κατοικώ στις παρυφές των Εξαρχείων εδώ και 35 χρόνια! Με τα πόδια σε 10 λεπτά! Στις αρχές του ‘80 φαί βερεσέ παρακαλώ στην πλατεία και το βράδυ στο Νταντά!… Τώρα βέβαια που καίμε τα αυτοκίνητα του απλού κοσμάκη στην Στουρνάρη, για να κτυπήσουμε το σύστημα δεν μου πολύ-αρέσει!.. Μερικές συμβουλές από έναν… παλαιό! «Η βία δίχως οργάνωση είναι παγίδα»! Μ. Μπρεχτ. «Η αστική τάξη μας χρησιμοποιεί σαν άλλοθι, για να δικαιολογεί τα σώματα ασφαλείας της “Φασμπίντερ”. Ο αριστερισμός παιδική αρρώστια του Κομμουνισμού» Λένιν… Μάγκες το σύστημα δεν πέφτει με 100 μολότοφ. Η Αναρχία σαν μετέπειτα στάδιο του κομμουνισμού, ίσως να είναι το καλύτερο σύστημα στην ιστορία των κοινωνιών, αλλά στην καρδιά του αδίστακτου και οργανωμένου καπιταλισμού, είναι ουτοπία!
ΛΑΚΗΣ ΠΑΠΑΔΟΥΠΟΥΛΟΣ: Τα καλά παιδιά πάνε Εξάρχεια. Θυμάμαι και τον Άσιμο και τον Σιδηρόπουλο, που μιλούσαμε πάντα. Δεν έχω σχέση με αυτά εγώ, είμαι απολιτίκ. Τότε ήμουν μαγεμένος με τους Beatles. Είμαι υπέρ της ηρεμίας. Αυτό που θέλω να πω είναι: «Cool παιδιά, όλοι είμαστε αδέλφια σε μια μικρή χώρα». Ποτέ δεν έκανα τον επαναστάτη, θα τον κάνω τώρα;… Η βία δε μ’ αρέσει, σε κανένα επίπεδο. Τι φταίνε κι αυτοί οι κάτοικοι που «παίζουν» το κεφάλι τους μέσα στους τσακωμούς; Όταν δούλευα Εμμανουήλ Μπενάκη και Ζαλόγγου, ήμουν λινοτύπης, εργασία 12 ώρες… Γιατί να με χτυπήσει ο άλλος, την ώρα που περνάω; Ήμουν 18 χρονών με βήμα σταθερό, απέναντι σ’ αυτούς που… κυνηγιόντουσαν. Ευτυχώς, κανείς δε με πείραξε. Πάει να γίνει γραφικό το θέμα… Όσες φορές περνάω τώρα, όλος ο κόσμος δείχνει ότι μ’ αγαπά, με χαιρετά. Βλέπω ψυχούλες, καθαρά παιδιά… Γιατί τρελαινόμαστε μετά και γινόμαστε άγριοι;
ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΡΙΠΙΩΤΗΣ: Το «πείραμα» του Μνημονίου έγινε μόνο στους Έλληνες, διότι μας θεωρούν ημιμαθείς, δεισιδαίμονες, απληροφόρητους, στοιχεία που ομολογουμένως εν μέρει μας χαρακτηρίζουν. Επειδή μας «ξέθαψαν» οικονομικά μέσα από γερμανικές εταιρείες, ορίζουν τις τύχες μας. Από το 1830 που υπάρχουμε ως ελεύθερο κράτος, αυτό το νομικό κατασκεύασμα, το οποίο λανθασμένα αποκαλείται δημοκρατία, δανειοδοτείται ανελλιπώς… Με ενδιέφερε πάντα η ελεύθερη κίνηση των ιδεών μέσα από την ξεχωριστή ατμόσφαιρα που επικρατεί στα Εξάρχεια. Την ουσιαστική αναρχία μου, την κρατάω για τον εαυτό μου, δεν τη βγάζω προς τα έξω. Τα Εξάρχεια αποπνέουν ένα υπέροχο πολιτιστικό «άρωμα», κρατώντας παράλληλα διαχρονικά τη ζωντάνια τους…
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΥΛΙΚΑΚΟΣ: Βλέπω καμιά φορά τα σημερινά μικρά παιδιά, 3-4 χρονών, να είναι απασχολημένα με τους υπολογιστές. Ελπίζω ότι όταν φτάσουν 12-13 χρονών και αρχίσουν και παίζουν με τα τσουτσουνάκια τους, ξεκινώντας να ψάχνουν το ένα φύλλο το άλλο, θα τα βαρεθούν αυτά. Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο. «Να το πίνεις, να μην σε πίνει», σαν το αλκοόλ……. Ευτυχώς που κάπου υπάρχει και το… Εξάρχειο και είναι άσυλο για κάποια πράγματα και κάποιους ανθρώπους. Ποτέ δεν ήταν τα πράγματα τόσο «λαμπίκο» και ιδανικά, αλλά ευτυχώς που υπάρχουν και τα Εξάρχεια. Είναι μια όαση μέσα σε μια Αθήνα, που μοιάζει βομβαρδισμένη. Εν τέλει καμιά φορά σκέφτομαι, καλύτερα να μας βομβάρδιζαν για να ξέραμε και τι μας συμβαίνει. Είχα δει ένα stencil κάποτε (όταν έγραφα στην Ελευθεροτυπία, πριν κλείσει. Θέλαμε να βγάλουμε ένα ένθετο, το οποίο είχα ονομάσει «Έκθετον»). Σε ένα καφάο, στο τότε Metropolis, κάτω στην Πανεπιστημίου, όπου απεικόνιζε έναν τύπο με ένα ρόπαλο στον κώλο και είχε ένα συννεφάκι που έλεγε «αχ κάτι μπήκε στο μάτι μου». Κάπως έτσι είμαστε.
ΔΗΜΗΤΡΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ: Ειδικά αυτή την εποχή είναι οξυγόνο το γέλιο. Πάντα ήταν εξάλλου. Στην Ελλάδα γεννήθηκε αυτό το είδος κωμωδίας, που κάνουμε εμείς οι Έλληνες, αλλά κι άλλοι λαοί, το αποκαλούμενο «σπουδαιογέλοιον». Το να διακωμωδείς τα σπουδαία. Ένα γεγονός από μόνο του είναι αρκετά βαρύ, για να το αντέξεις. Στην απέναντι πλευρά του όμως, στην οποία μπορείς να το ξεφτιλίσεις, να το κοροιδέψεις, να το απομυθοποιήσεις, εκεί πέρα υπάρχει μια ισορροπία, μια ανακούφιση, μια αλήθεια. Το γέλιο έχει αλήθεια. Η ανατροπή επίσης έχει τη δική της αλήθεια και είναι πολύ ανακουφιστική……. Θα γούσταρα πολύ να κάνω διαχρονικά αυτό που μ’ αρέσει, όπως θέλω αυτό να αρέσει και σε πάρα πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα. Δηλαδή να συμπίπτει το «θέλω» το δικό μου, μαζί με πολλών ανθρώπων. Να πιάνω ένα «συλλογικό ασυνείδητο», που λένε πιο περίτεχνα.