Την ίδια στιγμή που η Σουηδία έχει φτάσει στο επίπεδο να ανακυκλώνει ή να επαναχρησιμοποιεί το 99% των σκουπιδιών της, στην Ελλάδα τσακωνόμαστε για το που θα φτιάξουμε μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων παρωχημένης πλέον τεχνολογίας.
Αναλυτικότερα, στην χώρα μας βασική μέθοδος διαχείρισης των στερεών αστικών αποβλήτων εξακολουθεί να είναι η υγειονομική ταφή σε χωματερές, σε ποσοστό 80%, ενώ η ανακύκλωση και κομποστοποίηση ανέρχεται σε μόλις 16% και 4% αντίστοιχα, με το μέσο όρο της Ε.Ε. να φτάνει στο 43%, σύμφωνα με την IBHS Α.Ε.
Αυτό συνεπάγεται μια σειρά δυσβάσταχτων προστίμων από την Ε.Ε. προς την ήδη αποδυναμωμένη -λόγω μνημονίων- ελληνική οικονομία, με αποτέλεσμα τα περιθώρια δράσης να μειώνονται και τον φαύλο κύκλο να συνεχίζεται εις βάρος των πολιτών.
Η ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας φέρεται να αποτελεί στόχο για την νέα ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, η οποία δηλώνει έτοιμη να συγκρουστεί με τα καρτέλ του χώρου των απορριμμάτων, όμως ουσιαστικά τίποτα δεν θα προχωρήσει επαρκώς μέχρι να αλλάξει η συνείδηση των καταναλωτών.
Ειδικότερα, ο κύκλος εργασιών των εταιριών ανακύκλωσης και διαχείρισης μεταλλικών απορριμμάτων διαμορφώθηκε το 2014 στα €357,73 εκατ., μειωμένος κατά -8,4% έναντι του 2013. Τα λειτουργικά κέρδη μειώθηκαν κατά 13,3%, στα €12,92 εκατ., ενώ οι προ φόρων ζημίες περιορίστηκαν ελαφρώς στο €1,13 εκατ.
Αντίθετα, οι εταιρίες ανακύκλωσης και διαχείρισης μη μεταλλικών απορριμμάτων εμφάνισαν κύκλο εργασιών αυξημένο κατά 14,4%, λειτουργικά κέρδη κατά 15% υψηλότερα και κέρδη προ φόρων ενισχυμένα κατά 35,5%.
Σύμφωνα με τον Ε.Ο.ΑΝ., ο παραγόμενος όγκος αποβλήτων συσκευασιών κατά τη διάρκεια της περιόδου 2008-2014 εμφάνισε σωρευτική πτώση 29%, από 1,05 εκατ. τόνους σε περίπου 750.000 τόνους. Πάντως, το τελευταίο έτος δεν σημειώθηκε σημαντική μεταβολή σε σχέση με το 2013.
Βάσει νεότερης εκτίμησης, η ποσότητα ανάκτησης το 2014 διαμορφώθηκε σε περίπου 406.000 τόνους, συνιστώντας το 54,2% του συνολικού όγκου, έναντι 51,2% το 2013. Το ποσοστό αυτό ήταν για τρίτη συνεχή χρονιά χαμηλότερο από το στόχο του 60% κατά βάρος.
Επίσης, με βάση την μελέτη, η ποσότητα που ανακυκλώθηκε εκτιμήθηκε σε περίπου 400.000 τόνους, ελαφρώς αυξημένη από το 2013, σημαντικά όμως μειωμένη σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια (2012: 480.000 τόνοι, 2011: 540.000 τόνοι). Το μέγεθος αυτό αποτέλεσε το 53,7% του όγκου παραγωγής, επίδοση βελτιωμένη κατά 3 μονάδες έναντι του 2013, υπολειπόμενη όμως του εθνικού στόχου του 55%.
Όπως σημειώνεται στη μελέτη, παρά τη σημαντική άνοδο που έχει υλοποιηθεί στον κλάδο, η Ελλάδα εμφανίζει ακόμα υστέρηση στη διείσδυση «πράσινων» πρακτικών για τη διαχείριση απορριμμάτων σε σύγκριση με την Ε.Ε. Η βασική μέθοδος διαχείρισης των στερεών αστικών αποβλήτων στη χώρα μας εξακολουθεί να είναι η υγειονομική ταφή σε χωματερές σε ποσοστό 80%, ενώ η ανακύκλωση και κομποστοποίηση ανέρχεται σε μόλις 16% και 4% αντίστοιχα, με το μέσο όρο της Ε.Ε. να φτάνει στο 43%.
Η χώρα υστερεί σε τομείς όπως η ανακύκλωση γυάλινων συσκευασιών, τα λιπαντικά και οι συσσωρευτές αυτοκινήτων και βιομηχανίας. Αντιθέτως, έχει υλοποιήσει μεγαλύτερη πρόοδο στην ανακύκλωση χάρτινων και πλαστικών συσκευασιών, Ο.Τ.Κ.Ζ., ελαστικών και φορητών μπαταριών.
Σύμφωνα με την IBHS, αρνητική πτυχή αποτελούν οι 293 παράνομες χωματερές που καταμετρήθηκαν στα μέσα του 2014, από τις οποίες οι 70 ήταν ενεργές και οι 223 προς αποκατάσταση. Το γεγονός αυτό επέφερε την επιβολή προστίμου 10 εκατ. ευρώ από την Ε.Ε. ως μέτρο αποτρεπτικού χαρακτήρα και 14,5 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο μέχρι την πλήρη συμμόρφωση.
Στόχο των αρχών αποτελεί το κλείσιμο και η αποκατάσταση των παράνομων ΧΥΤΑ, ώστε να μειωθεί το πρόστιμο. Πάντως, όπως καταγράφεται στη μελέτη, μετά από ένα χρόνο η πρόοδος που έχει επιτευχθεί είναι μικρή, καθώς εξακολουθούν να λειτουργούν και οι 70 παράνομοι χώροι, ενώ προς αποκατάσταση έχουν απομείνει άλλοι 174, αφού αποκαταστάθηκαν μόνο 49 κλειστές χωματερές.
Έμμη Πανούση, δημοσιογράφος – Γεν. γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Καταναλωτών «ΒΙΟΖΩ»