του Ευαγγέλου Σπανδάγου
(μαθηματικού – συγγραφέα)
-συνέχεια από το προηγούμενο-
Άραβες λοιπόν διανοούμενοι από τον 7ο αιώνα και μετά, θαυμαστές του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος μετέφρασαν στην Αραβική Αρχαιοελληνικούς κώδικες η τύχη των οποίων σήμερα αγνοείται. Παράλληλα όμως σχολίασαν στη γλώσσα τους Αρχαιοελληνικά έργα ενώ έγραψαν και οι ίδιοι πραγματείες στηριζόμενοι σε Ελληνικά κείμενα. Πολλοί Άραβες επιστήμονες έγραψαν εργασίες πάνω στην φυσική φιλοσοφία, την αστρονομία, την οπτική, τη μηχανική και την ιατρική. Με τα μαθηματικά όμως, που αποτελούν την κατ’ εξοχή διανοητική μάθηση, δεν ασχολήθηκαν εκτενώς. Ωστόσο τα συγγράμματα των περισσότερων διακεκριμένων Αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών μεταφράσθηκαν στην Αραβική. Τα Ελληνικά μαθηματικά επέδρασαν άμεσα και έμμεσα μέσω των Αράβων στην ανάπτυξη της μαθηματικής επιστήμης στην Ινδία και στην Κίνα.
Άξιο αναφοράς είναι ότι σε Αραβικές μεταφράσεις (λίγες ευτυχώς) παρουσιάζεται μια κακοποίηση του Ελληνικού κειμένου. Έχει επίσης παρατηρηθεί και μια αναξιοπιστία σε κείμενα Αράβων συγγραφέων τα οποία, ενώ είναι μεταφράσεις Ελληνικών, εν τούτοις τα παρουσιάζουν ως δικά τους.
Οι μεταφράσεις και οι σχολιασμοί στην Αραβική έργων Αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων οφείλονταν και στην πολιτιστική τάση διαφόρων Χαλιφών. Η αρχή έγινε, όπως αναφέρθηκε, από τους Αββασίδες Χαλίφες Αλ Μανσούρ Χαρούν αλ Ρασίντ και Αλ Μαμούν. Χάρη σ’ αυτούς τους ηγεμόνες εγκαινιάστηκε το κίνημα των Αραβικών μεταφράσεων. Το πρώτο Αρχαιοελληνικό έργο που μεταφράστηκε ήταν τα “Στοιχεῖα” του Ευκλείδου για το οποίο αναφέρονται 31 Αραβικές μεταφράσεις επώνυμες και ανώνυμες.
Τη μεταφραστική κίνηση των Αράβων επιστημόνων βοήθησε και η “έλευση” στην Βαγδάτη, λίγο μετά την ίδρυσή της, του χαρτιού. Το χαρτί έφτασε από την Κίνα κατά τον 8ο αιώνα μέσω εμπόρων, πολλοί από τους οποίους δίδαξαν με αμοιβή και τις μεθόδους της κατασκευής του. Τα πλεονεκτήματα του χαρτιού έναντι του παπύρου ή της περγαμηνής ήταν πολλά. Εξαιτίας του η παραγωγή των βιβλίων έγινε πολύ εύκολη με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν δημόσιες βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία σε όλες σχεδόν τις μεγάλες Ισλαμικές πόλεις. Το γεγονός αυτό συνέβαλε στη μετάφραση και στην αντιγραφή πολλών συγγραμμάτων Αρχαίων Ελλήνων διανοουμένων.
T. Heath: “Euclid the thirteen books of the Elements” (Dover). N. York 1925.
Η Βαγδάτη κτίσθηκε το 763, στη θέση της Αρχαίας Ελληνικής πόλεως Κτησιφώντος, από τον χαλίφη Αλ Μανσούρ.